Alexandre Dumas-Cha và cái chết của ba người lính ngự lâm

Trong văn hóa dí dỏm của người Pháp, có một câu nói rằng: “Ba chàng ngự lâm… mà là bốn,” vì bốn nhân vật trong câu chuyện “Ba chàng ngự lâm pháo thủ” – Aramis, Athos, Porthos và d’Artagnan – đều là lính ngự lâm, tuy nhiên, d’Artagnan là người gia nhập sau vào bộ ba này. Trong hai tác phẩm tiếp theo: “Hai mươi năm sau” và “Tử tước de Bragelonne”, câu chuyện về cái chết của ba người lính ngự lâm cùng với bốn nhân vật ấy tiếp tục diễn ra tại Pháp và mở rộng sang nước Anh trong thế kỷ XVII, vẫn được độc giả yêu mến như khi họ còn trẻ. Dumas nhận được sự quan tâm từ các nhà phê bình văn học về các kịch bản, trong khi các tiểu thuyết lịch sử của ông lại được đông đảo công chúng đón nhận như “những cuốn sách vui vẻ cho số đông”. Ông từng trả lời một cách thú vị cho những chỉ trích rằng, ông đã tạo ra những “đứa con hoang” mạnh mẽ hơn những “đứa con thực” của lịch sử:

“Lịch sử là gì? Chẳng qua nó chỉ là cái đinh để tôi treo các bức tranh của mình mà thôi.”

Do đó, chúng ta lại gặp bốn chàng lính ngự lâm trong “Hai mươi năm sau”, nơi tác giả cho phép họ tiếp tục tham gia vào những biến cố chính trị ở Pháp thời đó dưới sự Nhiếp chính của Hoàng thái hậu Anne d’Autriche, Tể tướng Hồng y Mazarin, cũng như thời kỳ thiết lập nền cộng hòa ở Anh.

Trong khi đó, tại Pháp, Louis XIV còn nhỏ tuổi, Tể tướng Mazarin phải đối đầu với Nghị viện và các quý tộc nổi loạn trong cuộc Fronde (1648-1653), đánh dấu xu thế lịch sử thời kỳ này với sự tập trung quyền lực mà Louis XIV sẽ thực hiện sau này. Ở Anh, Olivier Cromwell đã đánh bại quân đội của vua Charles I và dẫn đến việc xử án ông. Trên bối cảnh này, A. Dumas cho bốn người ngự lâm cũ của chúng ta một cuộc phiêu lưu mới. D’Artagnan vẫn giữ vai trò ngự lâm quân, Porthos đã trở thành bá tước du Vallon, Athos là bá tước de la Fère, còn Aramis đảm nhận chức giám mục; hai người đầu phục vụ cho Mazarin, trong khi hai người sau hỗ trợ các lực lượng nổi dậy do giáo chủ de Retz, công tước de Beaufort và phu nhân Longueville lãnh đạo. Tuy nhiên, tình bạn của họ không hề suy giảm; bốn chàng gặp lại nhau ở Anh nhưng không thể cứu Charles I và cũng có dịp xử lý một kẻ thù cũ, con của Milady, đã chết trong “Ba người lính ngự lâm.”

Trong “Cái chết của ba người lính ngự lâm,” khung cảnh nước Pháp dưới thời Louis XIV còn trẻ, với Hồng y Mazarin, Fouquet, Colbert xuất hiện, tạo dựng một bối cảnh chính trị ở Anh hậu Cromwell. D’Artagnan và Athos được giao cho những vai trò quyết định trong việc đưa Charles II trở lại ngai vàng. Aramis thì tham gia vào các mưu mô nội triều, khiến Louis XIV bị giam giữ trong ngục Bastille đáng sợ.

Trong “Cái chết của ba người lính ngự lâm”, các vua chúa bỗng trở nên tầm thường và bất lực, họ kêu gào trong bất lực, trong khi Hồng y Mazarin vẫn thể hiện bản chất bủn xỉn, keo kiệt đến mức hài hước – hơn cả sự thật. Dù ngôi giáo hoàng được tôn kính nhưng vẫn có một cựu ngự lâm quân, sau khi trở thành giám mục, lại dám thực hiện một âm mưu chính trị nhằm cướp quyền.

Đọc “Cái chết của ba người lính ngự lâm” – cùng với những tiểu thuyết lịch sử khác của A. Dumas, chúng ta dễ dàng bị cuốn hút vào câu chuyện với những cuộc đối thoại khéo léo, đầy sự thú vị và những tình tiết có vẻ ly kỳ nhưng không xa rời thực tế, từ những nhân vật có vị trí thấp nhưng tầm vóc lớn. Tất cả khiến chúng ta như đang dạo bước trên con đường lịch sử, với A. Dumas, người đã mang lại niềm vui cho hàng triệu độc giả trên thế giới suốt gần một thế kỷ rưỡi qua.