Tác giả: Lâm Ngữ Đường

Thể loại: Ngôn Tình

Giới thiệu:

Năm 1944, trong một chuyến tham quan Tây An (Trường An) ở miền Tây Bắc Trung Hoa, một người bạn yêu thích khảo cổ đã mời tôi tham gia chuyến đi này. Bạn tôi đề cập đến những hiện vật tuyệt đẹp bằng đồng lấy hình dạng ngựa và các vật khác mà anh ấy đã khám phá ra tại khu vực cổ mộ của thân phụ Võ Hậu. Khu vực này nằm cách xa thành phố hàng chục cây số và không nằm trên lộ trình thông thường của du khách, vì vậy thực tế không có ai biết đến nó. Sự hưng phấn của bạn tôi khiến tôi cũng hào hứng, và chúng tôi bắt đầu cuộc hành trình bằng xe hơi.

Những cánh đồng rộng lớn ở Tây Bắc Tây An trải dài, điểm nhấn là những lăng tẩm của các vị vua đời trước đã đổ nát theo thời gian, và người dân địa phương cũng hoàn toàn quên lãng. Trước mắt chúng tôi chỉ còn những gò đất vàng trơ trụi rải rác, hoặc tập trung lại trên một vùng đất rộng, làm cho cảnh quan càng trở nên u ám và rộng lớn.

Tôi không nhớ rõ con đường đã đưa chúng tôi đến vùng mộ của ngôi cổ mộ, nhưng tôi nghĩ rằng nó phải mất khoảng hai tiếng đồng hồ. Khi đến khu vực mộ đài hình chữ nhật dài khoảng hai trăm thước, rộng khoảng một trăm thước, và thấy những tượng thú bằng đồng, tôi thực sự kinh ngạc. Trước đây, Võ Hậu đã biến phụ thân mình thành “Hoàng đế” dù ông ấy đã chết, và bà được gọi là Võ Hậu. Nếu bà mãn nguyện với danh vị này, thì cũng chẳng có gì để nói.

Trên thềm, những con ngựa bằng đồng còn nguyên vẹn và lớn như ngựa thật, dưới ánh nắng trông láng bóng và óng ánh màu vàng và màu xanh của rêu phong. Vì không phải chuyên môn, nên cả tôi lẫn bạn tôi đều không hiểu rõ ý nghĩa của những bức tượng, nhưng về hình dáng đồ sộ và những nét tinh xảo của chúng, đủ để người ta thán phục. Sự xa hoa và lãng phí chính là đặc điểm của kinh đô Trường An trước đây.

Đây là dịp duy nhất tôi được biết đến vị Nữ Hoàng kỳ lạ đã thống trị Trung Quốc vào giai đoạn sau của thế kỷ thứ bảy.

Mười năm trước đây, tôi bắt đầu sưu tầm tài liệu về tiểu sử và các việc làm của người đàn bà phi thường này, nhân vật độc nhất vô nhị trong lịch sử cổ kim. Bản thảo đầu tiên hoàn tất vào năm 1956. Sự tàn bạo và sự thông minh tuyệt vời của bà đã làm tôi say mê. Trong suốt mười năm, tôi có dịp nghiền ngẫm và kiểm điểm lại những hành động của bà, những hành động có lúc làm tôi phải rùng mình, có lúc lại làm tôi thích thú. Tôi không thể tìm thấy một người đàn bà thứ hai nào tương tự trong lịch sử Tây Phương.

Trước khi vào truyện, tôi mượn lời của một vị vương tước tên là Lập kể lại câu chuyện từ quan điểm của ông. Ông chính là cháu nội của vua Đường Cao Tôn; nhưng có lẽ không phải là cháu ruột của Võ Hậu. Dù sao, ông cũng lớn lên trong triều đình và biết rõ mọi việc trong cung cấm. Ông có một đám thê thiếp đông đảo và có khoảng sáu mươi người con. Theo lịch sử, các con của ông đều tầm thường.

Vì các giai thoại về Võ Hậu có vẻ thiếu thực tế và khó tin, tưởng cũng nên nhấn mạnh rằng tất cả các nhân vật cũng như các diễn biến của câu chuyện, kể cả các mẫu đối thoại, đều đi sát với lịch sử đời Đường. Các dữ kiện đều căn cứ vào hai bộ “Đường Thư” chính thức viết về triều đại nhà Đường. Một bộ viết vào thế kỷ thứ X và một bộ viết vào thế kỷ thứ XI.

Bộ thứ nhất có nhiều giá trị về mặt khảo cứu hơn. Trong khi bộ thứ hai là bản tu chỉnh của bộ thứ nhất, văn từ gọn gàng và thanh nhã hơn.

Cả hai bộ đều có một đặc điểm: Phần lớn công trình biên soạn (150 tập trong số 200 tập của bộ củ, và 150 tập trong số 225 tập của bộ mới) đều là sự góp nhặt kỷ lưỡng về thân thế của các nhân vật thời đó với đầy đủ những nét bi thảm, những biến cố bất ngờ và cả những lời đối thoại. Để có thể tạo nên một bức họa với đầy đủ chi tiết rõ ràng về nhân vật kỳ lạ của truyện này, thiết tưởng chỉ có thể dựa vào thân thế các nhân vật, các bản phổ hệ của các đời vua, và các đoạn đặc biệt nói về lễ nghi, âm nhạc, phục sức, các bộ lạc ngoại chủng, về địa dư, thiên văn và thuật số.

Dĩ nhiên, chúng ta sẽ không để ý tới các giai thoại về mối tình của bà với nhà sư mất trí, hay việc bà hạ chỉ ra lệnh cho loài hoa phải nở về mùa đông, vì các giai thoại này đều có trong các tiểu thuyết phổ thông, không căn cứ vững chắc trên sử liệu. Trái lại, chuyện bà sủng ái hai người đàn ông họ Trương, bắt họ trang điểm giống như con gái, rồi cho họ ở chung trong khuê phòng, là chuyện có ghi trong lịch sử và là nguyên nhân đưa các giấc mộng của bà đến chỗ tan vỡ.